تأیید رسمی نرخ‌های جدید بلیط هواپیما برای مسیر پرتردد تهران-مشهد، از جمله پروازهای شش میلیون تومانی، واکنش‌های گسترده‌ای را در پی داشته و بار دیگر توجهات را به چالش‌های صنعت هوانوردی ایران جلب کرده است. پس از گمانه‌زنی‌های اولیه، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، دلیل اصلی این جهش قیمتی را تغییر نرخ ارز تخصیصی به ایرلاین‌ها اعلام کرد.
تغییر نرخ ارز، عامل اصلی افزایش قیمت بلیط هواپیما تهران مشهد
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی، در گفتگو با رسانه‌ها، افزایش چشمگیر نرخ بلیط هواپیما در مسیرهایی نظیر تهران-مشهد را مستقیماً به تحولات ارزی نسبت داد. به گفته او، شرکت‌های هواپیمایی تا چند هفته پیش، ارز مورد نیاز خود را با نرخی در حدود ۷۰ هزار تومان برای هر دلار تأمین می‌کردند. اما در حال حاضر، تخصیص ارز بر اساس نرخ تالار دوم و در بازه ۱۰۵ هزار تومان صورت می‌گیرد که این تغییر به معنای افزایش ۵۰ درصدی هزینه ارزی ایرلاین‌ها است. این جهش در هزینه‌های عملیاتی، به ناچار خود را در قیمت نهایی بلیط هواپیما تهران مشهد و سایر مسیرها نشان می‌دهد.
آزادسازی نرخ بلیط هواپیما و پایان دوران قیمت‌گذاری دستوری
در گذشته، بحث نرخ مصوب بلیط هواپیما و سقف قیمتی مشخصی برای مسیرهای پروازی وجود داشت. برای مثال، سقف قیمت بلیط هواپیما تهران-مشهد در مقطعی حدود یک میلیون و ۱۹ هزار تومان اعلام شده بود. اما با گذشت نزدیک به دو سال از اجرای طرح آزادسازی قیمت بلیط هواپیما در ایران (که از بهمن ماه ۱۴۰۲ آغاز شد)، مفهوم نرخ‌گذاری دستوری به خاطره‌ها پیوسته است. این سیاست به شرکت‌های هواپیمایی اجازه داده است تا قیمت‌ها را بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا و شرایط رقابتی بازار تعیین کنند. در نتیجه، نرخ بلیط هواپیما تهران مشهد دیگر تابع یک سقف مشخص نیست و کاملاً جنبه رقابتی به خود گرفته است.
نگاهی به نرخ‌های فعلی بلیط هواپیما تهران مشهد: از اکونومی تا بیزینس
بررسی بازار بلیط هواپیما نشان می‌دهد که در حال حاضر، نرخ‌های پرواز در مسیر تهران-مشهد طیف وسیعی را شامل می‌شود. بسته به زمان پرواز، ایرلاین و کلاس پروازی، مسافران با قیمت‌های بسیار متفاوتی روبرو هستند:
پروازهای اکونومی: نرخ‌های این کلاس پروازی از حدود سه میلیون تومان آغاز شده و به بیش از شش میلیون تومان می‌رسد. به عنوان مثال، در تاریخ ۲۱ آبان، پرواز ساعت ۱۴:۴۰ هواپیمایی زاگرس با قیمت ۶ میلیون و ۹۲ هزار تومان و پرواز ساعت ۷:۳۰ صبح ۸ آذر هواپیمایی چابهار با نرخ ۳ میلیون و ۲۰۲ هزار تومان عرضه شده‌اند.
پروازهای بیزینس: برای خرید بلیط هواپیما تهران مشهد در کلاس بیزینس، مسافران گاهی باید بیش از هشت میلیون تومان بپردازند. (مثلاً کیش‌ایر برای تاریخ ۲۳ آبان، ۸ میلیون و ۳۵۰ هزار تومان دریافت می‌کند و کف قیمت بیزینس ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است.)
پیامدهای افزایش قیمت پرواز بر مسافران و صنعت هوانوردی
رشد تصاعدی قیمت بلیط هواپیما در مسیرهای پرطرفدار مانند تهران-مشهد، که به عنوان یکی از مهم‌ترین مسیرهای داخلی کشور شناخته می‌شود، پیامدهای گوناگونی دارد. از یک سو، این افزایش قیمت می‌تواند دسترسی بخش قابل توجهی از جامعه به حمل‌ونقل هوایی را کاهش دهد و تقاضا را به سمت وسایل نقلیه زمینی مانند قطار و اتوبوس سوق دهد. این مسئله نه تنها بر صنعت گردشگری و زیارت تأثیر می‌گذارد، بلکه ممکن است فشار ترافیکی بر سایر زیرساخت‌های حمل‌ونقلی را نیز افزایش دهد.
از سوی دیگر، اگرچه افزایش نرخ‌ها می‌تواند به پوشش بخشی از هزینه‌های فزاینده ایرلاین‌ها کمک کند، اما کاهش قدرت خرید مردم و کاهش احتمالی تقاضا در بلندمدت، می‌تواند به پروازهای خالی و ضرر و زیان شرکت‌ها منجر شود. این وضعیت، لزوم بازنگری در سیاست‌های ارزی تخصیصی به صنعت هوانوردی و همچنین تقویت نظارت بر بازار را بیش از پیش آشکار می‌سازد تا هم پایداری این صنعت حفظ شود و هم حقوق مصرف‌کنندگان تضییع نگردد.
مجله خبری و هوانوردی پرتو کارگو
مطالب مرتبط
- دفتر بررسی سوانح و حوادث هوایی؛ بازوی تخصصی ایمنی پرواز در ایران
- صدور و تمدید ۶ هزار گواهینامه هوانوردی در نیمه نخست سال ۱۴۰۴
- ایران طراحی هواپیماهای سبک مسافربری را آغاز کرد؛ گامی تازه در بومی‌سازی صنعت هوانوردی
- چرا خلبان‌ها به جای «بله» از اصطلاح «راجر» استفاده می‌کنند؟
کیان پیروز
من فارغ‌التحصیل رشته مهندسی مکانیک با گرایش طراحی هواپیما هستم. فعالیت حرفه‌ای خودم را از سال ۱۳۹۶ با یک وبلاگ‌نویسی ساده درباره آخرین تکنولوژی‌های صنعت هوانوردی آغاز کردم. بعد از چند سال فعالیت به عنوان نویسنده و تحلیل‌گر در نشریات مختلف، اکنون به عنوان دبیر بخش فناوری و تحلیل در یکی از مجلات معتبر حمل و نقل هوایی مشغول به کار هستم. تلاش من این است که پیچیدگی‌های این صنعت را به زبانی ساده و جذاب برای مخاطبان بیان کنم.