پروژه راهبردی راه آهن چابهار-زاهدان که تنها یک مسیر ریلی نیست، به عنوان یکی از مهمترین حلقههای اتصال بندر چابهار به شبکه سراسری ریل ایران و در نهایت کریدور ترانزیتی شمال-جنوب (INSTC) شناخته میشود. این طرح عظیم، پتانسیل تبدیل جنوب شرق کشور را به یک شاهراه اقتصادی و تجاری بینالمللی دارد و میتواند نقشی بیبدیل در نقشه ژئوپلیتیک منطقه ایفا کند. با پیشرفت چشمگیر این پروژه، ایران گام مهمی در راستای تقویت جایگاه خود در معادلات تجاری جهانی برمیدارد.
اهمیت استراتژیک راه آهن چابهار-زاهدان و چشمانداز کریدور شمال-جنوب
سرلشکر سید یحیی صفوی، رئیس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، در سخنانی اخیر خود، بهرهبرداری از راه آهن چابهار-زاهدان را «کلید توسعه جنوب شرق ایران» نامید و تأکید کرد که رمز پیشرفت پایدار در این منطقه حیاتی، حرکت از جنوب به شمال است. این خط آهن، با اتصال بندر اقیانوسی چابهار به زاهدان، نه تنها شبکه ریلی کشور را کامل میکند، بلکه مسیری تازه برای ترانزیت کالا از آبهای آزاد به آسیای مرکزی، قفقاز و حتی روسیه فراهم میآورد. این کریدور جدید، میتواند جایگزینی کارآمد و کوتاهتر برای مسیرهای سنتی تجارت جهانی، از جمله کانال سوئز، محسوب شود و روابط اقتصادی ایران با کشورهای همسایه و منطقه را به طرز چشمگیری تقویت کند. دسترسی به بازارهای پرظرفیت کشورهایی چون پاکستان و افغانستان برای تأمین نیازهای صنعتی و زیرساختی، از جمله مزایای بارز تکمیل این پروژه ریلی است.
راه آهن چابهار-زاهدان در کانون رقابتهای ژئوپلیتیک منطقهای
پروژه راه آهن چابهار-زاهدان فراتر از یک طرح ملی، ابعاد گسترده ژئوپلیتیکی و منطقهای دارد و در کانون توجه قدرتهای بزرگ قرار گرفته است. نقش این خط ریلی در معادلات قدرتهای منطقهای و جهانی به شرح زیر است:
هند: این کشور با سرمایهگذاری در بندر چابهار، به دنبال دسترسی امن و پایدار به افغانستان و کشورهای آسیای مرکزی است و تکمیل راه آهن چابهار-زاهدان را مکملی حیاتی برای استراتژی خود میداند.
چین: در راستای طرح بلندپروازانه «یک کمربند – یک جاده»، پکن به دنبال مسیرهای جایگزین و کارآمد برای اتصال به خلیج فارس و اقیانوس هند است و این خط آهن میتواند در تعاملات اقتصادی و تجاری با چین نقشی کلیدی ایفا کند.
پاکستان: با توسعه بندر گوادر با حمایت چین، پاکستان رقیبی جدی برای چابهار محسوب میشود. اما اتصال ریلی چابهار به زاهدان و سپس به شبکه سراسری ایران، مزیت رقابتی قابل توجهی برای ایران در برابر گوادر ایجاد خواهد کرد.
توسعه پایدار جنوب شرق؛ از زیرساخت تا مشارکت مردمی
سرلشکر صفوی با اشاره به پیوند ناگسستنی امنیت و توسعه، نقش نیروهای مسلح، به ویژه قرارگاه قدس نیروی زمینی سپاه، را در برقراری امنیت پایدار در منطقه سیستان و بلوچستان ستود. او تأکید کرد که پیشرفت اقتصادی بدون امنیت محقق نمیشود. "اولین همایش بسیج، توسعه و امنیت پایدار در جنوب شرق کشور" که با هدف نیازسنجی میدانی یکساله برگزار شد، همزمان با نمایشگاهی جامع، دستاوردهای علمی، اجرایی و عمرانی منطقه را به نمایش گذاشت. پروژههایی مانند انتقال آب شیرین به زاهدان و شهرهای اطراف، نمونهای از این اقدامات است. همچنین، هماهنگی بیسابقه میان حدود ۳۰۰ خیریه و سازمان مردمنهاد فعال در سیستان و بلوچستان، الگویی امیدبخش برای توسعه پایدار مبتنی بر مشارکت مردمی است. جذب سرمایهگذاران داخلی و خارجی، به خصوص از کشورهای هند و چین، برای پیشبرد پروژههای زیرساختی از دیگر اولویتهاست.
آب و صنایع سنگین؛ محرکهای اقتصادی با حمایت راه آهن چابهار-زاهدان
یکی از چالشهای اصلی توسعه در مناطق خشک و نیمهخشک، تأمین آب است. سرلشکر صفوی به توجیه اقتصادی تأمین آب برای صنایع سنگین منطقه، از جمله فولاد، پتروشیمی، نفت و گاز و معادن، اشاره کرد. با توجه به هزینه تمامشده تقریبی ۳ تا ۴ یورو برای هر واحد آب مصرفی در این صنایع، که در مقایسه با ارزش افزوده بالای آنها رقم قابل قبولی است، سرمایهگذاری در تأمین آب و توسعه این صنایع، با پشتیبانی زیرساختهای حملونقلی مانند راه آهن چابهار-زاهدان، میتواند محرک قوی برای شکوفایی اقتصادی جنوب شرق کشور باشد و فرصتهای شغلی پایداری را فراهم آورد. این رویکرد، توسعه صنعتی و ترانزیتی را در منطقه به هم پیوند میزند و افقهای جدیدی را برای پیشرفت باز میکند.
مجله خبری و هوانوردی پرتو کارگو
مطالب مرتبط
- فرودگاه کاشان میتواند موتور محرک توسعه شهر تاریخی باشد اما پرواز ندارد
- با حکم سرپرست هما؛ نسترن اسمعیلنیا سکاندار روابط عمومی ایران ایر شد
- پروازهای اهواز تهران پیوندی ضروری میان کانونهای اقتصادی جنوب و پایتخت برقرار میکند
- نجات پاراگلایدرسوار در مازندران پس از دو روز عملیات دشوار
کیان پیروز
من فارغالتحصیل رشته مهندسی مکانیک با گرایش طراحی هواپیما هستم. فعالیت حرفهای خودم را از سال ۱۳۹۶ با یک وبلاگنویسی ساده درباره آخرین تکنولوژیهای صنعت هوانوردی آغاز کردم. بعد از چند سال فعالیت به عنوان نویسنده و تحلیلگر در نشریات مختلف، اکنون به عنوان دبیر بخش فناوری و تحلیل در یکی از مجلات معتبر حمل و نقل هوایی مشغول به کار هستم. تلاش من این است که پیچیدگیهای این صنعت را به زبانی ساده و جذاب برای مخاطبان بیان کنم.